انفجار ذهن

توصیه­های کنسرسیوم وب جهانی(W3C ^[1])

کنسرسیوم وب جهانی یا The World Wide Web Consortium:W3C کنسرسیومی است که سازمان‌های عضو آن می‌کوشند تا استانداردهای وب جهانی را گسترش دهند. راهبری وب جهانی در راستای افزایش پتانسیل آن توسط پروتکل‌های توسعه‌ای و راهکارهای ویژه آن، زمینه‌ساز رشد وب در دراز مدت شده است.

فن‌آوری‌های استاندارد سازی شده توسط W3C به "توصیه نامه" معروفند. از این توصیه نامه‌ها می‌توان به زبان امتدادپذیر نشانه‌گداری فرامتنی (XHTML)، صفحات آبشاری(CSS) و زبان امتدادپذیر نشانه‌گذاری (XML) نام برد. توصیه نامه‌ها در حقیقت نرم‌افزار نیستند. مستنداتی هستند که قوانین و مقررات ترکیب یک فن‌آوری را مشخص می‌کند. در جریان استانداردسازی، یک توصیه‌نامه مراحل مختلفی را طی می‌کند تا به تأیید کنسرسیوم برسد.

یادآور می شود، تیم برنرزلی و همکارانش در سال ۱۹۸۹ اولین بار در مرکز پژوهش‌های هسته‌ای اروپا (CERN) وب جهانی را اختراع کردند. پس از آن در سال ۱۹۹۴ کنسرسیوم وب جهانی تاسیس شد.  W3Cاین هدف را «یکپارچگی عملیات وب» می‌خواند. W3C با انتشار باز و غیراختصاصی استانداردها برای زبان‌های وب و پروتکل‌های آن، می‌کوشد تا از ناهماهنگی فضای وب جلوگیری کند.

عملیات کنسرسیوم W3C بطور مشترک توسط دانشگاه MIT دانش کامپیوتر و آزمایشگاه هوش مصنوعی CSAIL در آمریکا، کنسرسیوم پژوهش اطلاع‌رسانی و ریاضیات اروپا (ERCIM) در مرکز فرانسه و دانشگاه کیو (Keio University) در ژاپن راهبری می شود.

W3C بیش از ۴۵۰ سازمان عضو دارد که شامل مایکروسافت، امریکن آنلاین (کمپانی مادر Netscape Communications)، اَپل، ادوبی، سان مایکروسیستمز و مجموعه‌ای متنوع از دیگر تولید کنندگان نرم‌افزار و سخت‌افزار، تامین کننده‌ی محتوا‌، نهادهای علمی و شرکتهای ارتباط از راه دور میشود.

اعظم گل وردی [2]در مقاله ای، استانداردهای وب و W3C را در مقاله ای ارائه داده است. فعالیت‌های عمده این کنسرسیوم و استانداردهایی که در راستای توسعه وب در طی یک دهه ایجاد کرده عبارتند از:

v HTML زبان نشانه‌گذاری ابرمتن

v    ‌XML   زبان نشانه گذاری قابل گسترش

v    URL    مکان‌یاب واحد منبع

v    ‌XForms

v    مرورگرهای صوتی

v    خدمات

v    تجهیزات وب

در ادامه به اختصار در باره چند نمونه از فعالیت‌ها و استانداردهای کنسرسیوم وب جهانی می‌پردازیم:

v    زبان نشانه‌گذاری ابرمتن (HTML:Hyper Text Mark-up Language)

زبان نشان‌گذاری ابرمتن یا HTML  یک زبان بین‌المللی برای شبکه جهانی وب است. همزمان با گسترش اولین مرورگر وب تیم برنزلی زبان HTML را براساس SGML[3]  ارائه کرد. HTML یک زبان متنی است که مرورگرها

می‌توانند آن را دریافته و به ‌شکل متن و تصاویر گرافیکی نمایش ‌دهند. با پیدایش کنسرسیوم شبکه جهانی، این زبان به ‌صورت یک استاندارد برای وب نویسی درآمد و هم‌اکنون نیز توسط همین کنسرسیوم و کارگروه‌های مرتبط با آن درحال توسعه و گسترش است.

v    زبان نشانه گذاری قابل گسترش (Extensible Markup Language:XML)

زبان XML بسیار شبیه زبان HTML است، با این تفاوت که HTML اطلاعات و داده‌ها را نمایش می‌دهد. اما XML اطلاعات و داده‌ها را تفسیر می‌کند. همچنین در XML برچسب‌های از پیش‌تعریف‌شده‌ای مانند HTML وجود ندارد و برنامه‌نویسان با توجه به نیازهای برنامه برچسب‌ها را تعریف می‌کنند.

این کنسرسیوم همچنین اولین مرکز توسعه تمام ابزارهایی است که براساس استاندارد XML تولید می‌شوند.

v    WAI(Web Accessibility Initiative)

هدف اولیه و مهم وب دسترسی همگان به آن است، کنسرسیوم شبکه جهانی وب با ایجاد دسترسی نوآورانه به وب یا WAI ، در راستای هرچه بیشتر همگانی کردن وب برای افراد ناشنوا، نابینا یا کم‌بینا و دارای ناتوانی‌های جسمی و ذهنی یا عصبی پیش می‌رود. این تنها به این معنی نیست که امکان استفاده از وب به مردم ناتوان و معلول داده شود، بلکه این امکان را به افرادی که از مرورگرهایی غیر از مرورگرهای معمول استفاده میکنند یدهد که از وب بهره ببرند. این مرورگرها شامل مرورگرهای صوتی که صفحات وب را با صدای بلند برای افرادی با اختلالات بینایی میخوانند، مرورگرهای خط نابینایان (Brail) که متن را به خطوط برجسته قابل فهم

نابینایان ترجمه میکنند، مرورگرهای دستی و جیبی که فضای نمایشگر بسیار کوچکی دارند، نمایشگرهای Teletext و سایر دستگاههای خروجی غیر معمول میشوند.

یادآور می شود جستجوی وب در دسترس(Accessible Web Search) محصولی از گوگل مخصوص افراد کم بینا، برای جستجوی وبگاه ها و الویت دهی به صفحاتی که بدون تصاویر کارایی خوبی دارند، استفاده شده است.

این کنسرسیوم در جهت اعمال استانداردهای لازم اقدام کرده است.

v    مرورگر صوتی

نزدیکی و همگرایی ارتباطات از راه دور و وب باعث شده که بسیاری از امکانات فناوری وب در عرصه تلفن نیز وارد شود و این امر موجب شده تا بسیاری از توسعه‌دهندگان وب به ساخت ابزارهایی روی وب اقدام کنند که از طریق تلفن قابل دسترسی باشد و مردم بتوانند از طریق صوت با این ابزارها ارتباط متقابل داشته باشند.

W3C چارچوبی جهت برقراری ارتباطات صوتی ایجاد کرده است که مکالمات صوتی، ترکیب اصوات، شناسایی اصوات و هر نوع ابزاری برای پاسخ به درخواست‌های مبنی بر صوت را برای کلیه افراد اعم از ناشنوایان و نابینایان شامل می‌شود. ابزارهای ممکن در این زمینه عبارتند از: ابزارهای دسترسی به اطلاعات شخصی، عمومی و بازرگانی و برقراری ارتباط با دیگران.

v    URL (Uniform Resource Locator)

مکان‌یاب واحد منبع یا URL  ایجاد یک جامعه جهانی از دیگر اهداف بزرگ وب از آغاز پیدایش آن با هدف به ‌اشتراک گذاری اطلاعات می باشد. وب برای رسیدن به این هدف از استاندارد URL استفاده می‌کند. URLها پایه و اساس معماری وب هستند. هر نوع منبع قابل دسترسی بر وب اعم از صفحات HTML، تصاویر گرافیکی، کلیپ‌های ویدئویی و برنامه‌ها یک نشانی دارند که توسط URL برای کامپیوترها قابل خواندن می‌شود. URL از ۳ بخش تشکیل شده است:

۱- نام ساز وکاری که برای دسترسی به منبع مورد نظر به‌کار می‌رود.

۲- نام میزبانی که منبع در آن قرار گرفته است.

۳- نام خود منبع که به ‌صورت یک مسیر معین می‌شود.

برای نمونه، URL زیر را در نظر بگیرید:  http://www.w3.org/TR

این URL بدین ترتیب است که صفحه منبع مورد نظر توسط پروتکل HTTP قابل دسترسی است، این صفحه روی ماشین www.w3.org قرار گرفته است و توسط مسیر /TR قابل دسترسی است.

v    وب معنایی(Semantic web)

وبی که ما امروزه از آن استفاده می‌کنیم وبی است که فقط اطلاعات و داده‌ها را نمایش می‌دهد. کاربر می‌تواند یک عکس یا تقویم رویدادهای روزانه خود را بر روی وب بگذارد، ولی آیا کاربر می‌تواند مشخص کند که در هنگام گرفتن عکس درحال انجام چه کاری بوده است؟ وبی که ما هم‌اکنون از آن استفاده می‌کنیم، فقط داده‌ها را نمایش می‌دهد، اما وب معنایی نمایشگر ارتباط بین داده‌ها با یکدیگر و با جهان حقیقی است.

وب معنایی یک تلاش گروهی توسط بسیاری از پژوهشگران با رهبری کنسرسیوم شبکه جهانی وب است. پیشنهاد W3C در زمینه ایجاد وب معنایی دو استاندارد RDF  و OWL  است. RDF برای نمایش اطلاعات و تبادل دانش بر وب استفاده می‌شود و OWL برای انتشار و به‌اشتراک گذاشتن مجموعه‌ای از اطلاعات طبقه‌بندی شده به‌نام «هستی‌شناسی[4]»، پشتیبانی از جستجوهای پیشرفته، عامل‌های نرم‌افزاری و مدیریت داده‌ها استفاده می‌شود.

v    خدمات وب(Web Services)

توسعه خدمات وب طی سال های گذشته روندی نمایی داشته است. در سال‌های گذشته، سرمایه‌گذاری شرکت‌های آی.‌بی.‌ام  و مایکروسافت در زمینه توسعه استانداردهای جدید جهت انجام تراکنش‌های آنلاین، باعث شد تا خدمات وب دارای اهمیت فراوانی شوند و هم‌اکنون علاوه بر پیاده‌سازی آن در سیستم‌های تجارت الکترونیکی، مراکز آکادمیک نیز در جهت بهینه‌سازی وب‌سرویس‌ها و همچنین نحوه جستجوی خدمات وب مناسب پژوهش می‌کنند.

کنسرسیوم وب نیز هم‌ راستا با این تلاش‌ها، می‌کوشد تا با تصویب استانداردهای جدید، تراکنش‌های مرتبط با وب‌سرویس‌ها را کنترل و هماهنگ کند.

حمایت کردن از فراگیری استانداردها به وب اجازه میدهد که در حالی‌که مشوق نوآوری است زنده بماند و در همین مسیر ادامه دهد. استفاده از استانداردهاي تصويب شده W3C مزايايی را به دنبال خواهد داشت که به برخی از آنها اشاره می کنیم:

1. قابل مشاهده شدن صفحات وب در مرورگرهای متداول

2. توجه بیشتر موتورهای جستجو به محتوا و صفحات وب(موتورهای جستجو میتوانند کار فهرست کردن سایت‌ها را بهتر انجام دهند.)

3. صرفه جویی در هزینه – بدون صرف هزینه رنکینگ سایت و دیده شدن صفحات وب در جستجوهای اینترنتی