انفجار ذهن

دانش چون شکار است و نوشتن چون بَندي بر پاي آن. رسول اکرم(ص)

اهميت «مستندسازي دانش­ و تجارب» به عنوان يکي از سرمايه­ هاي اصلي سازمان­ها، توجه روز افزون صاحبان کسب و کارها و صنايع را به دنبال داشته است.

از سوی دیگر رویکردهای مختلف که در زمینه دانش مدیریت برای بهبود روش­های مدیریتی و تغییر در سبک های رهبری سازمان ارائه می شوند، غالبا از دنیای غرب و با فرهنگ خاص حاکم بر آن نشأت گرفته است. متفکران و اندیشمندان غربی با توجه به معضلات و مشکلات پیش روی مدیران، به چاره ­اندیشی جهت رفع مشکلات می­پردازند و با ارائه نظریه ­ها و راهکارهایی برای از میان برداشتن مشکلات سازمان­ها تلاش می­کنند.

در کشور ما نیز، بیش از یک قرن از تشکیل سازمان­ های الگو گرفته شده غربی می‌گذرد. اما سئوال اینجاست که چه تعداد از مدیران و کارکنان فعال در این سازمان ها افکار، دیدگاه ها، آموخته ­ها و اندوخته های تجربی و عملی خود را مکتوب و مستند نموده اند. چه بخشی از دانش نهفته در تغییرات مدیریتی و فرآیند آن به قلم مدیران و کارشناسان به رشته تحریر درآمده و به نسل های بعدی انتقال یافته است.

مطالعات نشان داده  هفتاد درصد مشکلات سازمان ها  تکرار پذير مي­ باشند و این در حالی است که نسبت به ثبت و مستندسازی تجارب کوچکترین اقدامی به انجام نمی­رسد. هر سازماني بايد شکست­ ها و موفقيت­هاي گذشته خود را ثبت و مرور کند و به طور سيستماتيک درس­هايي از آن بگيرد،  به گونه­اي که همه کارکنان آن را درك کرده و به آن تجارب دسترسي داشته باشند.

کوتاه سخن آنکه، بررسی این مفاهیم، جملگی تاکید بر حفظ و نگهداری «اطلاعات و دانش سازمانی» را دارند. مستند سازی تجارب مدیریتی در واقع تلاش برای تبدیل دانش ضمنی به دانش صریح است. اقدامات مستندسازی مبتنی بر مکتوب نمودن بخشی از دانستنی­ ها و آگاهی­ های انسان است. گر چه در نظامات اداری و سازمان های ایرانی، مستند سازیِ اقدامات نیز خالی از حَرف و حدیث نمی باشد! لیکن نگارنده خود را موظف می­داند و می­دارد که اندوخته ها و تجارب خود را اگر چه شاید بی مقدار و نازل، اما مستندسازی کرده، پیشکش کسانی کند که به این وادی علاقمندند و امید آنکه اقداماتی از این دست به صورت یک رویه سازمانی در آمده و فرآیند اصلاح و بهبود مستمر در «شیوه های مدیریت سازمانی» ­را دامن زند. 

بی­ شک این آورده ­ها موجب افزایش سرمایه­ ها و دارایی­ های پیشین سازمانی شده و به تدریج شاهد پیشرفت، تعالی، اثرگذاری و بومی سازی شیوه ­های مدیریت سازمانی خواهیم بود.

از دیگر­ سو، مستندسازی تجارب می­تواند، الگوی مناسبی برای ثبت و ضبط دانش پنهان کارکنانِ در آستانه بازنشستگي يا بازنشسته سازمان ها باشد.

باری آنچه در پیش رو  گرامی شما قرار دارد؛

مجموعه یافته­ های مبتنی بر تجارب شخصی، فرصت­ های اجرایی و مطالعاتی نگارنده است که طی دو دهه گذشته در قالب مقالات و گفتارهای پراکنده در  مجلات تخصصی، برخی سمینارهای علمی کشوری و نشریات رسمی و پُر تیراژ سازمان صدا و سیما  ارائه و منتشر شده است.

بخش اول این دفتر حاوی مجموعه ­ای از مقالات و گفتارها می باشد. محتوا و محور مطالب حول مفاهیم مدیریت سازمانی، فضای مجازی و فناوری های نوین اطلاعاتی می­باشد.

بخش دومِ دفتر، پیاده سازی و تنظیم متن مصاحبه ­ها و میزگردهایی بوده که فرصت مشارکت و تبادل نظر برای حقیر نیز فراهم آمده بود. تلاش شده کلیه مطالب دارای تاریخ دقیق نشر و ذکر نام منبع انتشار باشند.

 مرور بر مجموعه مطالب سیر تکاملی افکار و اندیشه­ های مولف را در گذر زمان و بر فراز رُشد و بسط ایده های توسعه سازمانی و رویکردهای نوین مدیریت به روشنی آشکار می­سازد و در عین حال که گاه به ضرورت، برخی از مفاهیم و مطالب تکرار شده­اند، اما در همه حال یک روح واحد حاکم بر ادبیات سلسله نوشتار استوار است.

بخش سوم، حاوی سَر عنوان­ های مطالب مندرج در وبگاه «انفجار ذهن» به قلم نگارنده می باشد. مورد نویسی­ ها و یادداشت هایی که به فراخور ایّام از سر ذوق و قریحه با هدف تعامل با فضای وب اجتماعی در بولتن الکترونیکی نگاشته شده است.

در بخش چهارم، سوابق اجرایی، فرصت های کاری و عناوین طرح های اقدام شده توسط حقیر آمده است. در همین جا بر خود فرض می­دانم از کلیه پیشکسوتان، اساتید و مدیران ارشدی­ که در خدمت شان فرصت همکاری داشته­ام، سپاسگزاری ­نمایم.

و سخن آخر؛

«اگر روایت نکنیم، روایت می­شویم.» نگارنده مدعی در انداختن طرحی نو را نداشته بلکه با این اندیشه که، جمع آوری  و مستندسازی دغدغه هایی که سال­ها به نقد جوانی به دست آمده است، بتواند دریچه­ ای تازه جهت تفکر، تعمق و آزمون این بینش در میان صاحبان تجربه را بگشاید، اقدام به ساماندهی و باز­ نشر مطالب این دفتر نموده است.

امید آنکه مجموعه حاضر، باب بحث در خصوص چگونگی «مستندسازي دانش و تجارب» در سازمان شود و همچنین مطالب تنظیمی مورد استفاده علاقه مندان واقع شده و تقاضا دارد خوانندگان گرامی با ارائه نظرات و پیشنهادات خود در تکمیل مباحث یاری دهند.